Kaczka mandarynka

   Kaczka mandarynka systematycznie należy do rzędu blaszkodziobych, a do rodziny kaczkowatych. Jej łacińska nazwa brzmi Aix galericulata. To gatunek o wyjątkowo barwnym i nietypowym upierzeniu. Kaczki mandarynki są ptakami monogamicznymi, często utrzymującymi wierność jednemu partnerowi przez całe życie. Ten ptak o średniej wielkości bytuje głównie w Azji, lecz czasami spotykamy go nawet w Polsce i innych miastach europejskich. Średnia długość życia kaczek mandarynek w warunkach naturalnych wynosi zazwyczaj od 5 do 10 lat. Jednak w niewoli, w odpowiednich warunkach opieki i bezpieczeństwa, mogą one żyć nawet dłużej. Jest symbolem miłości i wierności w krajach azjatyckich, a nowożeńcy tam dostają parę kaczek mandarynek jako tradycyjny prezent ślubny. Jej nietypowa, piękna uroda przyciąga fanów przyrody oraz naukowców. Kaczka mandarynka urzeka nie tylko swoim pięknem, ale także ciekawą historią i znaczeniem kulturowym, przez co jest nietypowym elementem fauny na świecie. 

Samce mandarynek jako wzór piękna i elegancji

   W przypadku kaczek mandarynek wyraźnie uwidacznia się różnica w upierzeniu między płciami. Upierzenie kaczki jest mniej intensywne, aniżeli samca. Samice tego gatunku wyróżniają się szaro-brązowym upierzeniem i białym brzuchem, a jaśniejsze pióra na piersi dodają im tak zwanego efektu kropkowania. Natomiast samce prezentują niezwykle bogatą paletę barw, gdzie różne obszary ciała zdobią pióra w odcieniach zielonego, czerwonego, brązowego, białego i pomarańczowego. Kaczor, wyraźnie zaznaczając swoją urodę, prezentuje się szczególnie atrakcyjnie. Czoło i przednia część ciemienia kaczora ma  metaliczno-zieloną barwę, podczas gdy tył ciemienia i potylica przybierają odcień rdzawy. Charakterystyczne są również szerokie, rdzawe bokobrody. Od nasady dzioba przez oko po koniec czuba biegnie szeroki pas o barwie białokremowej. Przód szyi i pierś ozdobione są metaliczno-fioletowym upierzeniem, a na dolnej części piersi widoczne są dwa białe paski. Kaczor posiada ciemny grzbiet i beżowe boki, a na skrzydłach widać zielone lusterka. Jego ogon jest ciemny, z wyraźnym białym klinem.
   W okresie godowym samce prezentują płaski czub z piórami w różnych kolorach na głowie, które mienią się urozmaitymi barwami w zależności od kąta padania światła. Masa ciała kaczek mandarynek mieści się w zakresie od ok. 400 g do ok. 700 g, przy długości ciała oscylującej między 30, a 50 cm. Rozpiętość skrzydeł może sięgać do 24 cm.

Występowanie i nazewnictwo

   Mandarynka bytuje na terenach porośniętych lasami, na  rzekach i jeziorach z bogatą roślinnością przybrzeżną. Mają swoje naturalne obszary występowania na terenach we wschodnich Chinach, Syberii oraz w Japonii. W okresie zimowym, podobnie jak inne gatunki kaczek azjatyckich, migrują na ziemie południowe Chin, aby unikać trudnych warunków atmosferycznych. Obecność dziko żyjących kaczek mandarynek w Europie, takich jak Dania, czy Wielka Brytania jest rezultatem ich introdukcji.
   W ich pierwotnym środowisku naturalnym, kaczki mandarynki doskonale adaptują się do warunków życia, prowadząc skutecznie lęgi. W Polsce obecność kaczek mandarynek na niektórych zbiornikach wodnych jest wynikiem ucieczek z hodowli amatorskich oraz ogrodów zoologicznych. Studiowanie tych migracyjnych wzorców i aklimatyzacji gatunku poza jego naturalnym obszarem stanowi ważne zagadnienie ekologii.
   W Polsce nazywana jest Karolinką. Zasięg występowania Karolinki obejmuje obszar z największą liczebnością tego gatunku w stanie Karolina Północna, co determinuje jej nazwę. W niemieckiej terminologii gatunek ten określany jest jako Brautente, a w języku angielskim jako American Wood Duck. W Ameryce Północnej powszechnie używane jest również określenie Wood Duck, co tłumaczone jest jako kaczka leśna. Zgodnie z obserwacjami w różnych regionach stosuje się różne nazwy, takie jak kaczka gałęziowa z racji jej upodobania do przesiadywania na drzewach, kaczka żołędziowa ze względu na umiejętność rozłupywania żołędzi, kaczka piszcząca, ze względu na charakterystyczne dźwięki wydawane podczas lotu, a także kaczka moczarowa czy bagienna, odnosząca się do środowiska, w którym zamieszkuje.
   W polskim kontekście Karolinka była historycznie określana jako kaczka oblubienica, obecnie natomiast powszechnie używana jest nazwa Karolinka. W Polsce obserwuje się istnienie dwóch odrębnych populacji tego gatunku, z większą liczebnością populacji wschodniej w porównaniu do populacji zachodniej. Ponadto, Karolinka występuje na Kubie. Gatunek ten wykazuje zróżnicowanie kolorystyczne, obejmujące odmiany takie jak brązowa, biała i beżowa, z których brązowa jest jedną z najczęstszych.

 Rozmnażanie i gniazdowanie

   Kaczki mandarynki przejawiają monogamiczne zachowania, wybierając jednego partnera, z którym pozostają wierni przez całe swoje życie. Zarówno na powierzchni wody, jak i podczas lotu, utrzymują się w parach, okazując sobie wyjątkową opiekę. Proces wyboru partnerki przez kaczora obejmuje krążenie po wodzie i nadmuchanie grzebienia. Często kilka samców jednocześnie konkuruje o uwagę jednej kaczki.
   Gniazda Karolinek mogą być różne: mogą to być dziuple w drzewach, nawet 10 metrów nad ziemią albo zagłębienia w skałach, które czasem są daleko od wody. Ptaki te mogą także korzystać z gniazd skrzynkowych stworzonych przez ludzi, a które ustawiane są specjalnie dla nich. Takie gniazda są chętnie wybierane przez Karolinki. W Stanach Zjednoczonych wprowadzenie gniazd skrzynkowych na dużą skalę, w ramach ochrony gatunku, sprawiło, że populacja Karolinek zwiększyła się znacząco w porównaniu do lat 30 ubiegłego wieku.
   Karolinki łączą się w pary zimą, ale wcześniej dochodzi do rywalizacji między samcami o samice. Samiec Karolinki pełni aktywną rolę w poszukiwaniu gniazda i pomaga samicy, która wysiaduje jaja. Jednak po tym okresie samica zajmuje się potomstwem, a samiec przestaje się nimi opiekować. Po okresie godowym kaczki zmieniają swoje upierzenie na szarobrązowe, stając się bardziej podobne do kaczek. Samica składa zazwyczaj od 13 do 15 jaj, które wysiaduje średnio przez 30 dni. Po wykluciu, pisklęta wychodzą z gniazda i razem z matką kierują się na wodę. Tam przebywają, rosną i uczą się latać. Samica opiekuje się potomstwem przez około 60 dni.

Odżywianie w naturze oraz w warunkach hodowlanych

   W naturalnym środowisku kaczki mandarynki jedzą rosnące w pobliżu rośliny. Chętnie żywią się ziarnami, a w środowisku wodnym lubią zadowolić się skorupiakami oraz ikrą ryb. W warunkach hodowlanych podawana jest pszenica, owies, kukurydza, jęczmień oraz śruta sojowa i słonecznikowa, a także otręby. W okresie powiosennym należy wzbogacać dietę mleczem, rzęsą, babką lancetowatą i sałatą. W okresie lęgowym podaje się również mielone mięso lub ryby, a jesienią warto jest wzbogacić dietę kaczek w posiekane żołędzie i marchewkę. O tkankę kostną najlepiej dbać za pomocą dodatku mączki rybnej, pokruszonych muszli i kiełbasy.

Warunki chowu amatorskiego

   Chów amatorski kaczek ozdobnych nie sprawia większych trudności. Z uwagi na lotność należy jedynie w okresie do 6 tygodnia życia dokonać przycięcia piór lotek na jednym skrzydle (lotki pierwszego rzędu). Ptaki  te dobrze znoszą nasze warunki klimatyczne, zwłaszcza okresy zimowe. Wdzięczne będą wtedy nawet za liche chronienie w  czasie mrozów (szopa, budka, wiata, zadaszenia są wystarczające, aby zadowolić te gatunki). Ogrzewanie takich pomieszczeń jest zupełnie zbędne. Najlepiej jednak jest zastosować wolierowy system chowu, który jest alternatywą hodowlaną dla małych gospodarstw. W wolierze obsada ptaków jest mniejsza, klatka posiada różne urozmaicenia i zapewnia swobodę ruchu.

Podsumowanie

   Kaczki mandarynki to ptaki popularne w hodowlach ptaków ozdobnych i często spotyka się je w parkach i ogrodach na całym świecie. W Polsce te niezwykłe kaczki można podziwiać w Parku Łazienkowskim w Warszawie, a także w parku Skaryszewskim. Samce zachwycają swoim urozmaiconym upierzeniem. Samice nie posiadają tak intensywnego upierzenia jak kaczory, jednak są również urocze. Para kaczek mandarynek jest symbolem miłości i wierności w krajach azjatyckich. Są dawane jako prezent dla pary ślubnej, ponieważ wierność tych ptaków budzi  ogromny podziw. Jeżeli jeden z partnerów zginie, drugi nigdy nie połączy się z nikim w parę. Zdarzają się także przypadki, kiedy osierocony partner popada w depresję, z powodu której umiera.
   Egzotyczne upierzenie, monogamiczne związki i widowiskowe popisy godowe kaczek mandarynek sprawiają, że stanowią one niezwykły element naszej natury. Sprawia to, że są obiektem zainteresowań ornitologów, a także są popularne jako ptactwo hodowlane.  Choć kaczki mandarynki niejednokrotnie uciekają z hodowli czy ogrodów zoologicznych, to jednak w swoim naturalnym środowisku odgrywają istotną rolę w ekosystemie wodnym. Na wolności żywią się głównie rosnącą w pobliżu roślinnością, ale w warunkach hodowlanych mają ustaloną dietę, której hodowcy ściśle przestrzegają. Ze względu na swoje pierwotne występowanie, nie są wymagające pod względem termicznym, więc można hodować je również w Polsce.