Czym jest sketchnotka?

Sketchnotka, znana również jako sketchnoting, to metoda notowania, która łączy tradycyjne zapisywanie słów z rysunkami i obrazami. Jest to kreatywna technika wizualna, która pomaga lepiej zrozumieć, zapamiętać i przekazać informacje. Sketchnoting wykorzystuje elementy takie jak symbole, ikony, diagramy i układy, aby stworzyć notatki, które są zarówno estetyczne, jak i funkcjonalne.

Efekt pamięci wizualnej: Badania wykazały, że ludzie zapamiętują około 65% informacji wizualnych po trzech dniach, w porównaniu do zaledwie 10% informacji przekazanych werbalnie. Sketchnotki, łącząc obrazy i tekst, znacznie zwiększają zdolność do zapamiętywania i przypominania sobie informacji.

Historia i ewolucja sketchnotingu

Sketchnotki mają swoje korzenie w sztuce i edukacji. Od wieków ludzie używali rysunków, aby przekazać informacje. Pierwotne malowidła jaskiniowe, starożytne hieroglify i średniowieczne manuskrypty to przykłady wczesnych form sketchnotingu. Współczesna forma sketchnotingu zaczęła się rozwijać w XXI wieku wraz z rosnącą popularnością wizualnych metod nauczania i uczenia się.

Zasady sketchnotingu

Podstawowe zasady sketchnotingu obejmują:

1. Prostota: Sketchnotki powinny być proste i łatwe do zrozumienia. Złożone obrazy i skomplikowane diagramy mogą być trudne do szybkiego odczytania.
2. Struktura: Ważne jest, aby sketchnotki miały logiczną strukturę. Może to obejmować użycie nagłówków, sekcji i strzałek, aby prowadzić wzrok czytelnika.
3. Kreatywność: Sketchnoting zachęca do kreatywności i wyrażania się poprzez sztukę. Można używać różnych stylów rysunków, kolorów i czcionek, aby notatki były bardziej atrakcyjne.
4. Koncentracja na treści: Pomimo artystycznego podejścia, sketchnotki powinny koncentrować się na przekazaniu kluczowych informacji i idei.

Rysowanie pomaga myśleć: Rysowanie aktywuje różne części mózgu odpowiedzialne za przetwarzanie wizualne, motoryczne i pamięciowe. Dzięki temu tworzenie sketchnotek może pomóc w głębszym zrozumieniu i analizie złożonych tematów.

Techniki i narzędzia sketchnotingu

Sketchnoting można wykonywać za pomocą różnych narzędzi, od tradycyjnych długopisów i papieru po nowoczesne tablety i aplikacje cyfrowe. Oto kilka popularnych technik i narzędzi:

1. Pisak i papier: To najbardziej podstawowa metoda, która pozwala na swobodę rysowania i pisania. Warto używać pisaków o różnych grubościach i kolorach, aby wyróżnić ważne elementy.
2. Aplikacje cyfrowe: Istnieje wiele aplikacji do sketchnotingu, takich jak Procreate, Adobe Fresco i GoodNotes, które oferują szerokie możliwości edycji i udostępniania notatek.
3. Symbole i ikony: Używanie prostych symboli i ikon może znacznie ułatwić zrozumienie sketchnotki. Warto tworzyć własne zestawy ikon, które będą spójne i łatwe do rozpoznania.
4. Kolorowanie: Kolory mogą pomóc wyróżnić różne sekcje notatek i zwrócić uwagę na kluczowe informacje. Ważne jest jednak, aby nie przesadzić z ilością kolorów, aby sketchnotki nie były zbyt chaotyczne.

Zastosowania sketchnotingu

Sketchnoting znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach, od edukacji po biznes. Oto kilka przykładów, jak można wykorzystać sketchnotki:

1. Edukacja: Sketchnotki są świetnym narzędziem do nauki i nauczania. Pomagają uczniom lepiej zrozumieć i zapamiętać materiały, a nauczycielom – bardziej angażująco przekazywać wiedzę.
2. Spotkania biznesowe: Sketchnotki mogą być używane do dokumentowania spotkań, tworzenia map myśli i planowania projektów. Ułatwiają one prezentację pomysłów i wspierają kreatywne myślenie.
3. Konferencje i warsztaty: Sketchnoting jest popularny na konferencjach i warsztatach, gdzie uczestnicy mogą szybko i efektywnie zapisywać najważniejsze punkty prezentacji i dyskusji.
4. Codzienne życie: Sketchnotki mogą być również używane do planowania codziennych zadań, tworzenia list zakupów, notowania pomysłów i refleksji.

Sketchnoting jako narzędzie nauki

Jednym z największych atutów sketchnotingu jest jego zdolność do wspierania procesów nauki. Połączenie tekstu i obrazu angażuje różne części mózgu, co może prowadzić do lepszego zrozumienia i zapamiętania informacji. Badania pokazują, że ludzie zapamiętują 80% tego, co widzą i robią, w porównaniu do 10% tego, co czytają, i 20% tego, co słyszą.

Sketchnoting w biznesie: Wielkie korporacje, takie jak Google i IBM, wykorzystują sketchnoting na swoich spotkaniach i warsztatach, aby wspierać kreatywność, współpracę i efektywne komunikowanie się w zespołach.

Jak zacząć sketchnotować?

Rozpoczęcie przygody ze sketchnotingiem nie wymaga specjalnych umiejętności artystycznych. Oto kilka kroków, które mogą pomóc początkującym:

1. Zacznij od prostych rysunków: Proste linie, kształty i ikony są podstawą sketchnotingu. Nie musisz być artystą, aby tworzyć skuteczne sketchnotki.
2. Ćwicz regularnie: Jak w każdej nowej umiejętności, regularna praktyka jest kluczem do poprawy. Ćwicz rysowanie różnych symboli i ikon, a także eksperymentuj z układami i kolorami.
3. Znajdź swój styl: Każdy ma swój unikalny sposób notowania. Eksperymentuj z różnymi technikami i narzędziami, aby znaleźć styl, który najlepiej ci odpowiada.
4. Ucz się od innych: Istnieje wiele zasobów online, takich jak blogi, filmy i kursy, które mogą pomóc w nauce sketchnotingu. Dołącz do społeczności sketchnoterów, aby dzielić się pomysłami i inspiracjami.

Sketchnoting jako forma terapii: Sketchnoting jest również wykorzystywany jako narzędzie terapeutyczne. Rysowanie i tworzenie wizualnych notatek może pomóc w redukcji stresu, poprawie koncentracji oraz wspieraniu zdrowia psychicznego i emocjonalnego.

Przykłady sketchnotingu

Przykłady sketchnotek mogą obejmować notatki z wykładów, plany projektów, listy kontrolne, a nawet osobiste refleksje. Każda sketchnotka jest unikalna i odzwierciedla indywidualny styl i podejście autora. Oto kilka przykładów:

1. Notatki z wykładów: Sketchnotki z wykładów mogą zawierać kluczowe punkty, cytaty, diagramy i rysunki, które pomagają w zrozumieniu i zapamiętaniu materiału.
2. Plany projektów: Sketchnotki mogą być używane do wizualizowania planów projektów, tworzenia map myśli i organizowania pomysłów.
3. Listy kontrolne: Sketchnotki mogą służyć jako kreatywne listy kontrolne, które pomagają w organizacji codziennych zadań i priorytetów.
4. Osobiste refleksje: Sketchnotki mogą być również używane do notowania osobistych refleksji, pomysłów i inspiracji.

Sketchnoting w erze cyfrowej

W erze cyfrowej sketchnoting zyskuje na popularności dzięki dostępności zaawansowanych narzędzi i aplikacji. Cyfrowe sketchnotki oferują wiele korzyści, takich jak łatwość edycji, udostępniania i archiwizowania notatek. Ponadto, narzędzia cyfrowe pozwalają na korzystanie z szerokiej gamy kolorów, czcionek i efektów, co zwiększa kreatywność i elastyczność sketchnotingu.

Podsumowanie

Sketchnotka to potężne narzędzie, które łączy sztukę i naukę, aby tworzyć notatki, które są zarówno piękne, jak i funkcjonalne. Niezależnie od tego, czy jesteś studentem, profesjonalistą, czy entuzjastą kreatywności, sketchnoting może pomóc w lepszym zrozumieniu, zapamiętaniu i przekazaniu informacji. Dzięki prostym zasadom i technikom, każdy może zacząć tworzyć sketchnotki i odkryć ich korzyści.

---

Badania naukowe na ten temat:

Badania na temat efektywności notatek wizualnych:

• The Impact of Visual Displays on Learning Across the Disciplines: Systematyczny przegląd badań wskazuje, że wizualne notatki poprawiają zrozumienie i retencję materiału u uczniów na różnych poziomach edukacji. W badaniu przeanalizowano, w jaki sposób zadania związane z wizualizacją wspierają naukę przedmiotów szkolnych, co potwierdza korzyści płynące z zastosowania sketchnotingu w edukacji​ (SpringerLink)​.
• Notes on Note-Taking: Review of Research and Insights for Students and Instructors: Ten przegląd literatury omawia mechanizmy kognitywne związane z notowaniem, jakość notatek oraz optymalne praktyki. Badania pokazują, że tworzenie notatek wizualnych angażuje różne części mózgu, co prowadzi do głębszego przetwarzania informacji​ (Harvard Web Publishing)​.

Korzyści kognitywne i edukacyjne:

• The effect of notetaking method on academic performance: Przegląd badań na temat różnych metod notowania wykazał, że notatki wizualne mogą poprawić wyniki akademickie studentów. W badaniu porównano tradycyjne notatki liniowe z wizualnymi i stwierdzono, że te drugie prowadzą do lepszego zrozumienia i zapamiętywania informacji​ (SpringerLink)​.
• An integrative review of the cognitive costs and benefits of note-taking: Ten przegląd integruje różne linie badań na temat efektów notowania, w tym tzw. efektu kodowania, który polega na głębszym przetwarzaniu informacji dzięki notowaniu. Włączenie elementów wizualnych do notatek zwiększa ich efektywność edukacyjną​ (SpringerLink)​.

Efekty długoterminowe:

• Take Notes by Hand for Better Long-Term Comprehension: Badania opublikowane w „Psychological Science” pokazują, że ręczne notowanie, zwłaszcza z elementami wizualnymi, prowadzi do lepszego długoterminowego zrozumienia i zapamiętywania informacji w porównaniu z notowaniem na laptopie​ (Harvard Web Publishing)​.